سیناپس

در این پست با بیماریMS و سیناپس آشنا می شویم

بیماری MS

• این بیماری باعث افزایش تماس غشا نورون با مایع بین یاخته ای می شود.
• یک بیماری خود ایمنی می باشد.
• دستگاه ایمنی بدن به یاخته های سازنده ی میلین در دستگاه عصبی مرکزی حمله کرده و آن ها
  را از بین می برد.
• سرعت هدایت پیام عصبی در بخش هایی که مورد حمله قرار گرفته کاهش می یابد.
• در این بیماری غلاف میلین و یاخته های پشتیبان از بین می روند

سیناپس

• تعریف ناقل عصبی: مولکول های کوچک شیمیایی هستند که پیام عصبی را در سیناپس منتقل می کنند.
• گیرنده ناقل عصبی: کانال پروتئینی دریچه دار می باشد.
• انتقال پیام عصبی یک فرایند شیمیایی است.
• در پایانه ی آکسون پتانسیل عمل که یک فرایند الکتریکی است تبدیل به یک فرایند شیمیایی می شود.
• در فضای سیناپسی مایع بین یاخته ای وجود دارد که در آن پیام الکتریکی به پیام شیمیایی تبدیل می شود.
• در غشا پلاسمایی آکسون نورون پیش سیناپسی برای ناقل عصبی گیرنده وجود ندارد.

انتقال پیام عصبی در سیناپس

1. رسیدن پیام عصبی به پایانه آکسون
2. انتقال ریز کیسه های حاوی ناقل عصبی به غشا یاخته پیش سیناپسی
3. برون رانی و ورود ناقل عصبی به فضای سیناپسی
4. اتصال ناقل عصبی به پروتئین گیرنده در غشا یاخته پس سیناپسی
5. تغییر پتانسیل الکتریکی یاخته پس سیناپسی
6. مهار یاخته پس سیناپسی یا تحریک آن ( ایجاد پتانسیل عمل در نورون، ترشح در غده، انقباض در عضله)

ناقل عصبی

• وارد یاخته ی پس سیناپسی نمی شود فقط کانال های غشایی آن را باز می کند
• در جسم یاخته ای ساخته شده و در پایانه آکسون درون وزیکول قرار می گیرد.
• از جسم یاخته ای به صورت پیش ساز تا پایانه آکسون حمل می شود.
• گیرنده ناقل عصبی اختصاصی عمل می کند و توسط یاخته ی پس سیناپسی ساخته می شود.
• ریز کیسه های دارای ناقل عصبی در شبکه ی آندوپلاسمی و جسم گلژی یاخته ی پیش سیناپسی
  تولید و بسته بندی می شوند.
• بازجذب ناقل عصبی به یاخته ی پیش سیناپسی با فرایند آندوسیتوز صورت می گیرد.

انواع ناقل عصبی

1. تحریکی: پس از اتصال ناقل عصبی، کانال های دریچه دار سدیم باز می شوند، سدیم وارد
   می شود، اختلاف پتانسیل دو سوی غشا کاهش می یابد، نورون تحریک پذیر تر می شود.
   مثلا از70- می شود 45- یا30+
2. مهاری: پس از اتصال ناقل عصبی، کانال های دریچه دار پتاسیم باز می شوند، پتاسیم خارج
   می شود، اختلاف پتانسیل دو سوی غشا افزایش می یابد مثلا از 70- می شود 80-

نکات تکمیلی

نکته: کانال های دریچه دار کلسیم در غشا نورون پیش سیناپسی باز شده و کلسیم وارد نورون می شود، سپس انتقال دهنده ی عصبی آزاد می شود.

نکته: یاخته ی پیش سیناپسی می تواند نورون نباشد(گیرنده ی حس؛ نورون تمایز یافته)، چه نورون باشد و چه نباشد، در آن پیام عصبی تشکیل می شود.

نکته: چه در سیناپس تحریکی و چه در سیناپس مهاری پتانسیل غشا یاخته پس سیناپسی تغییر می کند.

نکته: یاخته ی گیرنده ی حس فقط می تواند یاخته ی پیش سیناپسی باشد چون قبل از آن
هیچ یاخته ای نیست.

نکته: دو نوع کانال دریچه دار سدیم داریم:

1. کانال دریچه دار سدیم حساس به تحریک (ولتاژی)
2. کانال دریچه دار سدیم حساس به ناقل عصبی ( ماده شیمیایی)

نکته: پس از انتقال پیام عصبی، فضای سیناپسی باید از مولکول ناقل عصبی باقی مانده تخلیه شود تا….

1. از انتقال بیش از حد پیام عصبی جلوگیری شود.
2. امکان انتقال پیام های جدید فراهم شود.

نکته: اگر ناقل های عصبی در فضای سیناپسی باقی بمانند، اثر پیام عصبی برای همیشه باقی می ماند.

نکته: در فضای سیناپسی فعالیت آنزیمی داریم

نکته: یاخته ی گیرنده ی حس 3 حالت می تواند داشته باشد.

1. نورون تمایز یافته باشد، که در این صورت با نورون حسی سیناپس دارد.( این یاخته ها در بینی و چشم وجود دارند)
2. یاخته ی غیر نورونی باشند، که در این صورت با نورون حسی سیناپس دارند.( این یاخته ها در گوش و زبان وجود دارند)
3. قسمتی از نورون حسی باشند که در این صورت خود نورون یاخته ی پیش سیناپسی است.( این یاخته ها در پوست وجود دارند)

نکته: در حالت 1 و2 یاخته ی گیرنده، نورون پیش سیناپسی است. در حالت 3 نورون حسی، نورون پیش سیناپسی است.

 نکته: یاخته ی پیش سیناپسی لزوما نورون نیست

نکته: یاخته ی پس سیناپسی هم می تواند یاخته ی عصبی باشد و هم می تواند یاخته ی غیر عصبی باشد.

نکته: یاخته ی پیش سیناپسی هم می تواند یاخته ی عصبی و یا گیرنده ی حسی باشد.

نکته: هرگز سیناپس نمی تواند بین پایانه ی آکسون یاخته ی پیش سیناپسی و پایانه ی آکسون یاخته ی پس سیناپسی باشد.

نکته: اگر یاخته ی پیش سیناپسی گیرنده ی نورونی( گیرنده ی حس) باشد، ناقل عصبی حتمن تحریکی است.

نکته: ناقل عصبی بازدارنده فقط در سیناپس های نورون به نورون آزاد می شود.

نکته: ناقل عصبی تحریک کننده در هر نوع سیناپسی ( نورون با نورون، نورون با غیر نورون و غیر نورون با نورون) آزاد می شود.

نکته: ناقل ها ی تحریکی در سیناپس های نورون با غیر نورون و گیرنده با نورون آزاد می شود.( در این سیناپس ها فقط ناقل تحریکی آزاد می شود)

انواع سیناپس

1_ پایانه آکسون با دندریت

2_ پایانه آکسون با جسم یاخته ای

3_ پایانه آکسون با آکسون