پانکراس

جزایر پانکراس به صورت توده هایی متراکم،گرد یا بیضوی شکل از سلول های اندوکرین بوده و در میان بافت آسینار برون ریز پانکراس قرار دارند. اغلب این جزایر بین 100 تا 200 میکرومتر قطر دارند و دارای چند صد سلول هستند، ولی بعضی از این جزایر فقط تعداد کمی سلول دارند. تعداد جزایر لانگرهانس پانکراس بیش از یک میلیون است و عمدتا این جزایر در دم باریک پانکراس قرار دارند. بخش درون ریز پانکراس تنها 1 تا 2 درصد حجم پانکراس را تشکیل می دهد.

سلول های جزایر چند وجهی یا گرد بوده و نسبت به سلول های آسینار اطراف کوچک تر بوده و رنگ پذیری روشن تری دارند.

سلول های جزایر لانگرهانس

1_ سلول های A یا آلفا که عمدتا گلوکاگون ترشح می کنند و معمولا در محیط جزیره قرار می گیرند.

2_ سلول های B یا بتا که انسولین ترشح می کنند و بیشترین نوع سلول هستند و در مرکز جزیره قرار دارند.

3_ سلول های D یا دلتا که سوماتوستاتین ترشح می کنند و از جمعیت کمی برخوردار هستند، به طور پراکنده قرار می گیرند.

4_ نوع چهارم و کم ترین نوع سلول ها که عمدتا در جزایر ناحیه ی سر پانکراس قرار دارند سلول های PP هستند که پلی پپتید پانکراسی را تولید می کنند.

فعالیت دو نوع عمده از سلول های جزایر پانکراس، یعنی سلول های آلفا و بتا به میزان زیادی به بالا یا پایین بودن سطح گلوکز خون از حد نرمال(70) تنظیم می شود.

تنظیم گلوکز خون

سطح بالای گلوکز خون سلول های بتا را برای ترشح انسولین تحریک کرده و ترشح گلوکاگون را از سلول های آلفا مهار می کند. کاهش گلوکز خون سلول های آلفا را برای ترشح گلوکاگون تحریک می کند. عمل متضاد این هورمون ها به کنترل دقیق گلوکز خون کمک می کند که فاکتور مهمی در هومئوستازی بدن می باشد.

اعصاب سمپاتیک ترشح گلوکاگون را افزلیش و ترشح انسولین را مهار می کنند و اعصاب پاراسمپاتیک سبب افزایش ترشح هر دو هورمون گلوکاگون و انسولین می شود.

سلول های انتروکرومافین

سلول های انتروکرومافین که هم در جزایر و هم در مجاری کوچک پانکراس پراکنده شده اند، مشابه با سلول هایی هستند که در لوله ی گوارش وجود دارند. به طور کلی این سلول ها، به همراه سلول های مخاط تنفسی، سیستم نورواندوکرین منتشر(DNES) را به وجود می آورند.

بسیاری از سلول های DNES به وسیله ی محلولی از نمک های کروم رنگ می شوند و به همین دلیل سلول های انتروکرومافین نامیده می شوند. آن دسته از سلول های DNES که سروتونین و یا سایر مشتقات آمینی را ترشح می کنند، پیش ساز های آمینی را برداشت و آن را دکربوکسیله می کنند. به این دسته از سلول ها، سلول های APUD گفته می شود.