جستجو
این کادر جستجو را ببندید.
جستجو

حواس

در این پست خواهید خواند :

در این پست خواهید خواند :

در این پست با انواع حواس (ویژه و پیکری) و انواع گیرنده های حس و ساختار آن ها آشنا می شویم.

اثر محرک ها توسط حواس ( یاخته، ساختار، اندام) دریافت می شود. حواس می توانند اثر محرک را به شکل پیام عصبی در آورند و آن را به دستگاه عصبی _ مرکزی ارسال کنند. پیام های عصبی توسط دستگاه عصبی _ مرکزی مورد پردازش قرار می گیرند و در صورت لزوم دستگاه عصبی _ مرکزی به محرک پاسخ می دهد.

انواع گیرنده های حس

1_ یک یاخته ی غیر نورون باشد

  • مانند گیرنده ی چشایی زبان
  • در این صورت نورون حسی، پس سیناپسی است.
حس چشایی و زبان

2_ می تواند نورون باشد(نورون تمایز یافته و تغییر شکل داده)

  • مانند گیرنده ی نوری در چشم
  • در این صورت نورون حسی پس سیناپسی است.
یاخته های گیرنده ی نور ( گیرنده ی حس )

3_ می تواند دندریت یک نورون حسی باشد.

  • مانند گیرنده ی فشار در پوست
  • در این صورت نورون حسی، پیش سیناپسی است.
پوست ( انواع گیرنده ی حس )

نکته: درک، عملی آگاهانه است که توسط مخ انجام می شود.اگر غیر آگاهانه باشد توسط سطوح پایین تر از مخ (نخاع، ساقه ی مغز و …) انجام می شود.

انواع گیرنده:

a_ گیرنده های شیمیایی؛ بینی و زبان

b_ گیرنده های دما ؛ پوست ، بخش هایی از درون بدن( حساس به تغییرات دمای درون بدن و خون) به دو دسته تقسیم می شوند :

  1. گیرنده ی گرما
  2. گیرنده ی سرما

c_ گیرنده های مکانیکی؛ گیرنده ی فشار در پوست، گیرنده ی فشار خون در دیواره رگ ها

d_ گیرنده ی نوری؛ در لایه ی شبکیه ی چشم قرار دارد و توسط امواج نوری تحریک می شود.

e_ گیرنده ی درد؛ پوست، دیواره ی سرخرگ

انواع گیرنده

گیرنده ها

1_ گیرنده هایی که فقط توسط یک نوع محرک تحریک می شوند؛ مانند گیرنده ی نوری که محرک آن نور می باشد.

2_ گیرنده هایی که با بیش از یک نوع محرک تحریک می شوند؛ مانند گیرنده ی درد که محرک آن می تواند سرما ی شدید، گرمای شدید، مواد شیمیایی، بریدگی و آسیب بافتی باشد.

نکته : درون پوشش پیوندی گیرنده ی فشار، گره ی رانویه وجود دارد.

گیرنده ی فشار ( حس )

حواس ویژه:

شامل گیرنده های حسی است که در اندام های حسی سر به صورت متمرکز قرار دارند و در سراسر بدن پخش نشده اند.

حواس ویژه

تقسیم بندی حواس ویژه:

1_ حس بینایی؛ شامل گیرنده های نوری است.

2_حس شنوایی ؛ شامل گیرنده های مکانیکی است

3_حس چشایی؛ شامل گیرنده های شیمیایی است

4_ حس بویایی؛ شامل گیرنده های شیمیایی است

5_ حس تعادل؛ شامل گیرنده ی مکانیکی است.

نکته: حواس پیکری، شامل گیرنده های حسی است که در اندام خاصی قرار ندارند بلکه در بخش های مختلف بدن پخش شده اند.

نکته: گیرنده ی همه ی حواس پیکری شامل دندریت نورون حسی است.

گیرنده های تماس

  • بیش از یک نوع اند ( گیرنده های تماس به سه دسته ی فشار، ارتعاش و لمس تقسیم می شوند).
  • هر جا که تعداد گیرنده های تماس کمتر است،پوست آن قسمت نسبت به محرک های مکانیکی حساسیت کمتری دارد.

نکته: گیرنده ی لمسی، لمسی بوده و با ضعیف ترین محرک تحریک می شود.

نکته: گیرنده ی فشار به محرک قوی تری برای تحریک شدن نیاز دارد چون در عمق می باشد.

پوست

نکات شکل پوست:

گیرنده های پوست
  • دو لایه دارد:

1_ لایه ی بیرونی؛ اپی درم نام دارد. شامل چندین لایه ی یاخته ی پوششی است که خارجی ترین یاخته های آن مرده اند و به تدریج می ریزند

2_ لایه ی درونی؛ درم نام دارد. درم شامل:

  1. بافت پیوندی رشته ای
  2. عروق خونی
  3. پیاز مو
  4. ماهیچه ی صاف متصل به پیاز مو
  5. غدد عرق: مجرای غده ی عرق از لایه های درم، غشا پایه و اپی درم می گذرد و توسط منفذ عرق به سطح پوست راه می یابد.مجرای غده ی عرق هر چه به سطح پوست نزدیک تر می شود، قطرش کمتر می شود.
  • لایه ای که بلافاصله زیر اپی درم قرار دارد غشا پایه می باشد که یکنواخت نیست و حالت موج دار دارد.
  • یاخته های پوششی اپی درم وارد درم شده و اطراف ریشه ی مو را در بر می گیرند.
منافذ پوست

در پوست دو نوع منفذ داریم:

1_ منفذ عرق

2. منفذی که مو از آن خارج می شود.

  • در درم عروق خونی هر چه به سطح نزدیک تر می شوند، قطرشان کمتر می شود. در اپی درم عروق خونی نداریم ولی پایانه ی عصبی داریم.

نکته: هر محرکی که گیرنده های عمقی تماس را تحریک کند حتما گیرنده های سطحی حس تماس را هم تحریک می کند.

نکته: هر محرکی که گیرنده های سطحی حس تماس را تحریک کند، بسته به شدت آن محرک ممکن است گیرنده های عمقی حس تماس را تحریک کند یا تحریک نکند.

نکته: اطلاعات گیرنده های دمایی به هیپوتالاموس می رود.

حس وضعیت

در یک لحظه چشمتان را ببندید، مغز می فهمد که دستتان کجاست،پاهایتان کجا قرار دارد و… این حس وضعیت است.پیام های گیرنده های وضعیت به مخچه می روند.

حس وضعیت

انواع گیرنده ی مکانیکی:

1_ گیرنده ی لمس؛ پوست، نوک انگشتان، لب

2_ گیرنده ی فشار؛ پوست، دیواره ی رگ ها

3_ گیرنده ی ارتعاش؛ گوش

4_ گیرنده ی وضعیت؛ ماهیچه ی اسکلتی، زردپی، کپسول

گیرنده های پیکری: فشار، لمس، وضعیت، o2 ، co2  و H ، دمایی، درد

گیرنده های ویژه: نور، چشایی، ارتعاش

این پست را به اشتراک بگذارید:

حواس

این پست را به اشتراک بگذارید:

آزمایشگاه
مشاوره
جزوه
نمونه سوالات

39 پاسخ

    1. ایکاش کامل میگفتید که مثلاً گیرنده شنوایی نرون تمایز یافته ست یا دندریته همینطور در مورد گیرنده بویایی
      گیرنده فشار هم تمایز یافته حساب میشه درسته؟ یه دلیل پوشش می پرسم

    1. سلام .بله. در نوار بالای سایت روی آیکون تلگرام کلیک کنید.

      1. سلام
        میشه ایدی کانال تلگرام بگذاریدد؟ روی ایکون تلگرام میزنم فقط مطلب شیر میشه ….نیماد توی کانالتون ….

      2. سلام آیا گیرنده حس وضعیت انتهای دندریت ازاد هست یا با لایه های پیوندی پوشش داده شده؟

        1. گیرنده حس وضعیت، درد و تماسی و دمایی،بر خلاف فشارفاقد پوشش پیوندی انتهای دندریت نورون حسی(گیرنده) هستن.
          این از شکل کتاب قابل برداشته

    2. گیرنده شنوایی نورون تمایز یافته نیست،سلول تمایز یافته هستش که دندریتش مژک داره
      گیرنده بویایی مثل گیرنده بینایی نورون تمایز یافته هست با دندریت مژک دار
      گیرنده فشار فقط انتهای دندریت نورون حسی هستش
      و نمیشه گفت تمایز یافته، چون در سطح کتاب ملاک برای تمایز بین یاخته ها وجود مژک هستش.
      درواقع گیرنده های حسی
      به سه دسته تقسیم میشن
      نورون کامل تمایز یافته مژک دار
      سلول کامل تمایز یافته مژک دار
      بخشی از یک نورون کامل((انتهای دندریت نورون حسی(تمام گیرنده های حواس پیکری اینطوری هستن))فاقد مژک و بعضی هاشون میتونن پوشش پیوندی داشته باشن انتهای دندریت و یا نداشته باشن.
      موفق باشین(:

  1. سلام یک سوال برای من پیش اومد که کتاب یا استاد ها میگن همیشه یاخته پیش سیناپسی نورون هستش در صورتی که تو گیرنده هایی مثل گیرنده چشایی که نورون نیست این سلول های برای مثال ماهیچه هستش که پیش سیناپسه میشه بگید تو تست اومد چیکار کنیم؟

    1. سلام. یاخته ی پیش سیناپسی لزومن نورون نیست. مثل یک یاخته ی حسی شنوایی یا یاخته ی چشایی. این یاخته های گیرنده نوعی یاخته ی تمایز یافته هستند و با نورون حسی بعد از خود سیناپس برقرار می کنند.

      1. با عرض سلام و تشکر بابت زحماتی که می کشید. سلول پیش سیناپسی همواره نورون هست، این در تمام منابع نوروساینس موجوده و شکی در اون نیست. اما متاسفانه به دلیل عدم پرداخت به این موضوع انواع سیناپس، دانش آموزان به اشتباه میفتند و البته برخی کتاب های کمک درسی. سیناپسی که در کتاب ذکر شده، سیناپس شیمیایی هست و در اون همواره سلول پیش سیناپسی یک نورون هست و اصلا سلولی غیر از نورون عصبی نیست که بخواد ناقل عصبی آزاد کنه. سیناپس بین گیرنده چشایی و حتی گیرنده شنوایی که سلول پوششی تمایز یافته هستند و عمل آنها فقط انتقال اختلاف بار ایجاد شده طی تحریک می باشد، از نوع سیناپس الکتریکی و از طریق اتصالات سلولی منفذدار -GAP junction- برقرار میشه و به همین منظور که بحث سلول پیش سیناپسی در این نوع از سیناپس ها مطرح نیست

  2. سلام مگه نیست کتاب میگه سلول پیش سیناپسی نورونه تو گیرنده وضعیت که اینجوری نیست

  3. سلام
    میشه ایدی کانال تلگرام بگذاریدد؟ روی ایکون تلگرام میزنم فقط مطلب شیر میشه ….نیماد توی کانالتون ….

    1. بله رشته عصبی به آکسون و دندریت بلند میگن که فقط نورون ها دارنش.
      این جمله هم ک بگیم بعضی گیرنده ها رشته ی عصبی هستن(و نگیم دارای رشته های عصبی هستن)منظورمو گیرنده های حواس پیکری بوده ک شامل انتهای دندریت نورون حسی هستن(فقط انتهای رشته ی عصبی دندریت)

  4. یه سوال داشتم دلیل وجود گیرنده های دمایی درون سیاهرگ چیست چرا درون سرخرگ نیست

    1. گیرنده های دمایی فقط در دیواره بعضی از سیاهرگ های بزرگ وجود دارن که به تغییرات دمای درون بدن حساس هستن.
      درون دیواره ی سرخرگ ها هم گیرنده درد وجود داره،که به سرما یا گرمای شدید حساس هستند.
      در واقع در هر دو نوع رگ گیرنده هایی رو داریم که به تغییرات دمای درون بدن حساس هستن و پیام حسی رو به مغز ارسال میکنن و از این بابت مشکلی نیست.
      نکته ی دیگه ک هست اینه که بیشتر سرخرگ ها در قسمت های عمقی هر اندام هستن برخلاف سیاهرگ ها ک بیشتر در سطح قرار دارن.
      پس میشه گفت که وجود گیرنده های مخصوص تغییرات دما ک اختصاصی عمل کنن برای سیاهرگ ها واجب تر هست چون که در سطح بدن هستن و حساس تر.
      ولی سرخرگ ها چون بیشتر در قسمت های عمقی هستن و کمتر تحت تاثیر تغییرات دمایی قرار میگیرن پس نیاز به گیرنده اختصاصی نبوده ولی باز هم به تغییرات دما حساس هستن و گیرنده اش رو هم دارن ولی به سرما یا گرمای شدید! چون ک در عمق هستن و حساسیتشون کمتره،کلا هر چه به سطح بدن نزدیک تر بشیم میزان حساسیت گیرنده های دمایی افزایش پیدا میکنه

    1. سلام
      خیر.
      مثلا پوست نواحی داخلی مجرای گوش
      دارای گیرنده درد هستن.
      بهتره اینطوری بگم ک گیرنده های د د رو تقریبا همه جا داریم به جز درون مغز.

  5. ممنون بابت مطالب مفیدتون،میخواستم بدونم که آیا این جمله درسته که بگیم همه حس های پیکری خود سلول اند وبخشی ازسلول نیستند؟یا میشه بطور نمودار درختی گیرنده هایی که سلول اند ومابقی که بخشی از سلول اند رو نشون بدید،ممنون🙏🏻

    1. این جمله درسته:همه ی گیرنده های حواس پیکری بخشی از یک نورون هستند.یا بخشی از یک سلول عصبی هستند
      در واقع(انتهای دندریت نورون حسی) هستن.

  6. با سلام’ انسان به این وسیله می فهمد خداوندی که ما را آفریده است تا چه اندازه علم و قدرت و حکمت دارد با تشکر از شما

  7. گیرنده حس وضعیت از چه نوعه؟؟ تو یه منبع گفته دندریت نورون حسیه یه منبع دیگه گفته سلول ماهیچه ای تمایز یافتس؟!!

    1. گیرنده حس وضعیت از نوع گیرنده مکانیکی هستش و مثل همه ی گیرنده های حواس پیکری انتهای دندریت نورون حسی هست.

  8. با سلام
    ممنونم از مطالب مفیدی که کامل می‌گذارید
    ببخشید یک سوال گیر نده های فشار تو پوست صورت (اگه انعکاسی در کار نباشه) اول میام شان را باز هم به نخاع می فرستند یا به مغز می فرستند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *