بافت عصبی از یاخته ی عصبی (نورون) و یاخته های پشتیبان (نوروگلیا) تشکیل شده است.
اصلی ترین یاخته های بافت عصبی نورون نام دارند. هر نورون شامل دندریت، جسم یاخته ای
و آکسون می باشد.
یاخته ی عصبی (نورون)
دندریت:
پیام عصبی را از محیط یا نورون قبلی دریافت می کند و به جسم سلولی وارد می کند.
آکسون:
پیام عصبی را از جسم یاخته ای تا انتهای خود که پایانه آکسون نام دارد، هدایت می کند.
جسم یاخته ای:
محل قرار گیری هسته است، به جسم یاخته ای دندریت و آکسون متصل است.
جسم یاخته ای بیشتراندامک های نورون را دارد و محل اصلی انجام سوخت و ساز
یاخته های عصبی است.
نکات مربوط به نورون
- نورون ها یاخته های تمایز یافته ای هستند.تقسیم یاخته ای و تقسیم هسته به ندرت در آن ها رخ
می دهد. - هر نورون فقط یک هسته، یک جسم سلولی و یک آکسون دارد.
- هر نورون یک یا چند دندریت دارد.( یک دندریت: نورون حسی، چند دندریت: نورون رابط)
- هسته ی نورون ها پس از تولد تقسیم نمی شود و بزرگ شدن نورون ها در اثر افزایش آن ها
صورت می گیرد - در پایانه آکسون میتوکندری فراوان وجود دارد.
- نورونی که گره رانویه دارد، میلین هم دارد و بالعکس
یاخته ی عصبی: به آن نورون می گویند.
تار عصبی: به دندریت ها و آکسون های بلندگفته می شود.
عصب: مجموعه ای از تار ها در کنار هم که توسط غلافی احاطه شده باشند( مجموعه ای از دندریت ها، یا آکسون ها، یا هردو)
یاخته ی پشتیبان ( نوروگلیا)
یاخته های غیر عصبی، بافت عصبی می باشند این یاخته ها….
- فعالیت عصبی ندارد.
- تعداد آن چندین برابر یاخته ی عصبی است.
- غلاف میلین را می سازد.( غلاف میلین در دستگاه عصبی مرکزی توسط الیگو دندروسیت ها
ساخته می شود و در دستگاه عصبی محیطی توسط یاخته های شوان ساخته می شود.) - دندریت، آکسون، هدایت و انتقال پیام عصبی ندارد.
- یاخته های پشتیبان زنده و دارای قدرت تقسیم و بازسازی هستند.
- در دوران جنینی یاخته های پشتیبان، بستری را برای یاخته های عصبی ایجاد می کنند تا
یاخته های عصبی بدانند که در کجا باید تشکیل شوند.(در واقع یاخته های پشتیبان داربستی را برای استقرار یاخته های عصبی ایجاد می کنند)
وظیفه ی یاخته های پشتیبان:
- دفاع از یاخته های عصبی
- حفظ هم ایستایی مایع اطراف آن ها( ثابت نگه داشتن ترکیب شیمیایی _ حفظ تعادل یون ها)
انواع یاخته های پشتیبان:
- بعضی از آن ها در دفاع نقش دارند
- بعضی از آن ها در هم ایستایی در نقش دارند
- تعدادی از آن ها در تشکیل داربست نقش دارند
- تعدادی از آن ها هر سه وظیفه را انجام می دهند.
ایجاد میلین
آن دسته از یاخته های پشتیبان که وظیفه عایق کردن نورون ها را برعهده دارند با غشایشان دور بسیاری از دندریت ها یا آکسون ها می پیچند و غلافی از جنس غشا یاخته(جانوری) ایجاد می کنند که میلین نام دارد.
جنس غشا یاخته های جانوری= کربوهیدرات + پروتئین + فسفولیپید + کلسترول
میلین
- بسیاری از نورون ها میلین دارند
- بعضی از نورون ها میلین ندارند
- غلاف میلین همان غشا یاخته پشتیبان است که چندین دور، دور رشته ی عصبی پیچیده است.
- جسم یاخته ای و پایانه ی آکسون در هیچ نورونی میلین ندارند
- جدید ترین لایه ی غلاف میلین، درونی ترین لایه ی آن می باشد.
- در یک نورون میلین دار ممکن است دندریت و آکسون هر دو میلین داشته باشند و یا ممکن است
یکی از این دو میلین داشته باشد. - میلین عایق است و از عبور یون ها از غشا جلوگیری می کند ( مانع ایجاد پتانسیل عمل می شود).
- نورون های انجام دهنده ی انعکاس میلین دارند
نکته: تفاوت مفهوم هدایت و انتقال در پیام عصبی:
هدایت: به حرکت پیام عصبی در طول یک نورون گفته می شود. یک فرایند الکتریکی می باشد.
انتقال: به حرکت پیام عصبی از یک نورون به نورون دیگر گفته می شود که یک فرایند شیمیایی می باشد.
