میکروسکوپ نوری

میکروسکوپ چیست؟

برای دیدن اشیای بسیار ریز،که با ذره بین دیده نمی شوند،از میکروسکوپ استفاده می کنیم.
در بررسی و مطالعه  سلول ، یکی از مشکلات  زیست شناسان ، کوچکی فوق العاده سلول و اجزاء
آن می باشد.برای از بین بردن این مشکل ، از وسیله ای به نام میکروسکوپ یاریزبین ، استفاده می شود.

میکروسکوپ از نظر لغوی از دو بخش میکرو به معنی کوچک و سکوپ به معنی رؤیت (مشاهده) تشکیل شده است.

میکروسکوپ نوری

میکروسکوپ نوری ، اولین میکروسکوپی است که توسط بشر ، ساخته شد.به ميكروسكوپ نوري 
میکروسکوپ مرکب نيز مي گويند چون بزرگنمایی میکروسکوپ ، مجموع بزرگنمایی دو عدسی آن
می باشد که یکی عدسی شیئی و دیگری عدسی چشمی است. در این میکروسکوپ ، منبع نور دهنده ،
نور مرئی است که معمولا از یک لامپ با تشعشع زیاد و یا یک آینه برای بازتاباندن نور به داخل
میکروسکوپ ، استفاده می گردد.
میکروسکوپ هایی که در آزمایشگاه های مدارس وجود دارند از نوع میکروسکوپ نوری هستند.

اجزای میکروسکوپ نوری

هر میکروسکوپ نوری از دو بخش مکانیکی و نوری تشکیل شده است.

الف. اجزای مکانیکی :

اجزای مکانیکی در واقع شامل قسمت هایی است که مستقیما در عبور و تشکیل تصویر نقش اصلی
را به عهده ندارند

1_ پایه :

کلیه ی اجزای میکروسکوپ بر روی پایه مستقر می باشند.در برخی از مدل های میکروسکوپ نوری
منبع نور، فیوز و کابل برق در پایه تعبیه می گردد.پایه، به اشکال نعلی ، مدور، مکعب مستطیلی و
مانند آن ساخته می شود.جنس پایه معمولا از فولاد سنگین انتخاب می گردد تا از هر گونه لغزشی
جلوگیری شود. ميكروسكوپ با كمك آن بر روي ميز قرار مي‌گيرد و بخش‌هاي مختلف ميكروسكوپ
روي آن قرار دارند.

2_ دسته :

جهت حمل و نقل میکروسکوپ از دسته استفاده می شود ومعمو لا داسی و هلالی شکل است. عدسي‌ها
روي آن سوار شده‌اند و براي حمل ميكروسكوپ، آن را در يك دست مي‌گيرند و دست ديگر را زير
پايه‌ي ميكروسكوپ قرار مي‌دهند. نکته قابل توجه آنکه به هنگام جابه جایی میکروسکوپ آن را روی
میزکارنمی کشیم. .در بیشتر موارد طول لوله میکروسکوپ 16 سانتیمتر یا 160 میلیمتر است.

3_ لوله ی میکروسکوپ :

استوانه ای است به طول تقریبا 20 تا 25 سانتی متر، که لوله ی عدسی چشمی در بالای آن قرار
دارد.و از پایین به صفحه ی گردان متصل است.این لوله شکل های مختلفی دارد ودربعضی از
میکروسکوپ ها دو قسمتی است.

4_ لوله ی عدسی چشمی:

در بالای لوله ی میکروسکوپ قرار دارد و خود شامل دو عدسی است که دردوانتهای لوله ی کوتاهی
نصب شده است.
عدسی چشمی دارای بزرگ نمایی های 10X , 18X , 15X می باشد که بسته به نوع میکروسکوپ
متفاوت است.
در ميكروسكوپ‌هاي دوچشمي فاصله‌ي اين دو عدسي قابل تنظيم است. در بين آنها بخش ميلي‌متري وجود
دارد كه روي آن اعدادي نوشته شده است. هرشخصي فاصله‌ي دو چشم ثابتي دارد كه مي تواند آن را براي
خود تنظيم كند تا نمونه‌ها را بهتر مشاهده نمايد.

براي تنظيم فاصله‌ي دو عدسي، ابتدا آن را روي حداكثر قرار مي‌دهيم، داخل عدسي‌ها را نگاه مي‌كنيم، دو دايره‌ي مجزا ديده مي‌شود به آهستگي فاصله‌ي دو عدسي را كم مي‌كنيم تا دو دايره بر هم منطبق شوند.

5_ عدسی شیئی :

اين عدسي‌ها بر روي صفحه‌ي دايره‌اي به نام صفحه‌ي چرخان قرار دارند و اندازه‌هاي متفاوتي دارند. با چرخاندن اين صفحه، مي‌توان هركدام را در مسير نور قرار داد. قرار گرفتن عدسي در
مسير نور با صداي چفت‌شدن خاصي همراه است. اگر عدسي دقيقاً در مسير نور نباشد ميدان ديدبه صورت تاريك تا دايره‌ي ناكامل ديده مي‌شود. عدسی شیئی درون لوله ی کوتاهی قرار دارد .
عموما دو یا چند عدسی شیئی که بزرگ نمایی متفاوت دارند به صفحه گردان پیچ شده اند. عدسی شیئی دارای بزرگ نمایی های 4X , 10X, 40X , 100X می باشد. عدسی های دارای بزرگ
|نمایی های کمتر مثل 4X و 10X را عدسی های ضعیف و عدسی های دارای بزرگ نمایی بیشترمثل 40X و 100X را عدسی قوی می نامند.
قدرت بزرگ نمایی میکروسکوپ = بزرگ نمایی عدسی چشمی * بزرگ نمایی عدسی شیئی

6_ صفحه گردان یا متحرک :

قطعه فلزی است، تقریبا به شکل مخروط ناقص که در سطح پایین آن تعدادی سوراخ تعبیه شده است.به
هر یک از این سوراخها، یک لوله عدسی شیئی پیچ می شود. صفحه گردان در بالا به لوله میکروسکوپ
متصل می گردد.عدسی های شیئی بر روی این صفحه قرار می گیرند و با چرخاندن آن موقعیت عدسی های
شیئی تغییر می کند.

7_ پیچ حرکات تند یا تنظیم سریع :

این پیچ بر روی دسته تعبیه شده است وباعث می گردد که صفحه پلاتین با سرعت بیشتری در جهت
عمودی جابه جا شود.

8_ پیچ حرکات کند یا تنظیم دقیق :

این پیچ بر روی پیچ حرکات تند قرار دارد وصفحه پلاتین را درجهت عمودی و در حد میکرون
جابه جا می کند.

9_ صفحه پلاتین :

صفحه ای است که نمونه مورد نظر روی آن قرار می گیرد و سوراخی در وسط دارد.نمونه مورد
مطالعه را در وسط سوراخ قرار می دهند.دو گیره روی آن برای نگه داشتن لام نصب شده است.
و در جهت طول و عرض دارای خط کش مدرج می باشد.که جهت ثبت و یادداشت مکان یک نمونه ی
خاص به کار می رود.

10_ پیچ طول وعرض:

این پیچ زیر صفحه پلاتین قرار دارد که آن را در جهت طول وعرض جابه جا می کند.

11_ کلید روشنایی :

در برخی میکروسکوپ ها مدرج است و می تواند شدت نور را تغییر دهد.

ب. اجزای نوری :

اجزای نوری عمدتا مشتمل بر منبع تغذیه نور و قطعات مرتبط با آن می باشد.از قبیل لامپ با ولتاژ
20 وات، فیلتر تصحیح نور و کندانسور.
کندانسور مشتمل بر پنج قطعه است که نور را تصحیح کرده و بر روی نمونه یا شیئ مورد بررسی
متمرکز می کند و در زیر Stage که محل قرار گیری نمونه است قرار دارد.این پنج قطعه عبارتند از

1_ فیلتر رنگی (تصحیح نور) :

از جنس شیشه و به رنگ های سبز،زرد و آبی می باشد. فیلتر آبی نورزرد لامپ را به نور سفید
که برای مطالعه ی میکروسکوپی مطلوب تر است تبدیل می کند.

2_ دیافراگم :

حجم نور را تنظیم می کند.

3_ دو عدد عدسی محدب

4_ پیچ نگهدارنده ی کندانسور :

کوندانسور از مجموعه ای از عدسی های محدب (کوژ) یا محدب الطرفین ساخته شده که عمل آنها
همگرا کردن پرتو های نوری حاصل از منبع نور و تابانیدن آنها بر روی جسم است. مجموعه‌اي از
عدسي‌ها و يك دريچه (ديافراگم) است كه نور را از لامپ گرفته، بر روي نمونه متمركز مي‌كند.
كندانسور با پيچي در محل خود محكم شده است كه با شل كردن آن مي‌توان كندانسور را تنظيم و
حتي خارج نمود.ميكروسكوپ‌هاي قديمي ممكن است كندانسور نداشته باشند.کندانسورنور را
در سوراخ صفحه میکروسکوپ متمرکز می کند.

5_ پیچ تنظیم دیافراگم :

قسمتی است که زیر صفحه میکروسکوپ قرار دارد و مقدار نوری را که وارد میکروسکوپ
می شود کم یا زیاد می کند.

تنظیم میکروسکوپ

1_ لامپ میکروسکوپ را روشن کنید.
2_ نمونه را طوری روی صفحه ی میکروسکوپ بگذارید که روی سوراخ صفحه قرار گیرد.
3 _با پیچ تنظیم بزرگ لوله ی میکروسکوپ را آنقدر جابه جا کنید تا عدسی ضعیف تقریبا به
یک سانتی متری سطح لامل برسد.
4_ اگر از میکروسکوپ دو چشمی استفاده می کنید ابتدا فاصله ی دو عدسی چشم را برای چشم های
خودتان تنظیم کنید.
5_ پس از تنظیم با بزرگ نمایی کم ، بر حسب نیاز، عدسی شیئی را به بزرگ نمایی بالاتر تغییر
دهید. و با کمی حرکت دادن میکرومتر تصویر واضحی را بدست آورید. هیچ گاه از پیچ تنظیم بزرگ
برای تنظیم عدسی قوی استفاده نکنید.