دندان ها برای عمل تکلم و جویدن ضروری می باشند. دندان ها از نظر شکل، اندازه، تعداد برجستگی ها و ریشه ها با هم اختلاف دارند. در انسان بالغ به طور طبیعی 32 دندان طبیعی وجود دارد. این دندان ها در دو قوس متقارن دو طرفه در استخوان های فک بالا و پایین قرار گرفته اند. هشت دندان در هر ربع فک وجود دارد:
دو دندان پیش(incisor)، یک دندان نیش(canine)، دو دندان آسیای کوچک(premolar) و سه آسیای بزرگ(molar).
بخش های مختلف دندان
بیست دندان دائمی جایگزین دندان های شیری می شوند. سایر دندان های دائمی آسیای بزرگ هستند که پیش ساز شیری ندارند. هر دندان، یک قسمت به نام تاج(Crown) که از لثه بیرون زده، گردن دندان، یک یا تعداد بیشتری ریشه که به طور محکم در حفرات استخوانی به نام آلوئول های دندانی قرار دارند.
تاج، توسط یک ماده ی بسیار سخت و بدون سلول به نام مینا (enamel) و ریشه ها با یک بافت استخوان مانند به نام سیمان (cementum)، پوشیده شده اند.
این دو پوشش در گردن دندان، به یکدیگر می رسند. اسکلت اصلی دندان از ماده ی کلسیفیه دیگری به نام عاج(dentin) تشکیل شده است. که فضای حاوی بافت نرم حفره پالپ(pulp cavity) را احاطه کرده است.
پالپ دندانی(dental pulp) یک بافت همبند مزانشیمی بسیار سست و پرعروق و از لحاظ عصبی غنی می باشد که ماده ی زمینه ای ان بسیار زیاد و دارای رشته های کلاژن نازک، فیبروبلاست و سلول های بنیادی مزانشیمی می باشد. حفره ی پالپ در ریشه باریک می شود و کانال ریشه را ایجاد می کند. که در انتهای راسی به یک سوراخ به نام سوراخ راسی ختم می شود. از این سوراخ عروق خونی، عروق لنفی و اعصاب وارد حفره ی پالپ می شوند.
ریشه ناحیه ای از دندان، است که در عمق لثه بوده و در استخوان فک فرو رفته است.
رباط های دور دندانی(periodontal ligaments)، بافت همبند رشته ای هستند که دستجات رشته های کلاژن آن ها درون سیمان و استخوان آلوئولار وارد می شوند.
عاج یک بافت کلسیفیه است که 70 درصد آن از هیدروکسی آپاتیت تشکیل شده و بنابراین از استخوان سخت تر است.
دندانها به تحریکاتی مثل سرما، گرما و pH اسیدی حساس بوده و همه را به صورت درد دریافت می کنند.
مینا
مینای دندان به رنگ سفید سطح خارجی تاج دندان را می پوشاند. مینا ی دندان، سخت ترین ترکیب بدن انسان است و تقریبا از 96 درصد هیدروکسی آپاتیت تشکیل شده است و فقط 2 تا 3 درصد آن شامل مواد الی (مقادیر خیلی کم پروتئین) بوده و فاقد کلاژن می باشد. سایر یون ها مانند فلوراید، می توانند در ترکیب مینا وارد شوند یا توسط بلور های هیدروکسی آپاتیت در ساختمان مینا رسوب کنند. مینای حاوی فلور آپاتیت در مقابل تجزیه ی اسیدی میکروارگانیسم ها مقاوم تر است. به همین دلیل به خمیر دندان و آب های مصرفی فلوراید اضافه می کنند.
سیمان عاج ریشه را می پوشاند و مشابه استخوان است، اما فاقد عروق خونی است. سیمان در ناحیه ی راسی ریشه ضخیم تر است.
رباط دور دندانی یک بافت همبندی فیبروزی حاوی دستجات کلاژنی می باشد که به سیمان و استخوان آلوئولی اتصال دارد. بر خلاف سایر رباط ها، این رباط بسیار پر سلول و سرشار از عروق خونی و عصب بوده و بنابراین آن را به یک بافت با نقش تغذیه ای علاوه بر نقش حفاظتی تبدیل می کند.
