عدسی چشم یک ساختار شفاف محدب الطرفینی است که بلافاصله در پشت عنبیه معلق است و نور را بر روی شبکیه متمرکز می کند. عدسی یک بافت بدون رگ منحصر به فرد است که قابلیت ارتجاعی بالایی دارد و با افزایش سن این خصوصیت را به طور طبیعی از دست می دهد.
عدسی چشم دارای سه جزء اصلی می باشد:
کپسول عدسی
کپسول عدسی، لایه ی ضخیم و یکنواخت که حاوی پروتئوگلیکان و کلاژن است و عدسی را احاطه می کند. و مکانی را برای اتصال رشته های زونول مژگانی ایجاد می کند.
اپی تلیوم عدسی
اپی تلیوم عدسی، یک اپی تلیوم زیر کپسول است که از یک لایه اپی تلیال مکعبی تشکیل شده است و فقط بر روی سطح قدامی عدسی قرار دارد. بخش قاعده ای سلول های اپی تلیالی به کپسول عدسی متصل شده و سطوح راسی آن ها به رشته های داخل عدسی متصل می شود. در لبه خلفی این اپی تلیوم، نزدیک به بخش استوایی عدسی، این سلول ها تقسیم شده و سلول های جدیدی را تولید می کنند که به رشته های عدسی تمایز می یابند. این فرایند به عدسی اجازه ی رشد می دهد و رشد عدسی با سرعت آهسته و کاهنده ای در نزدیک به ناحیه استوایی عدسی در سراسر دوران زندگی بالغین ادامه می یابد.
رشته های عدسی
سلول های بسیار کشیده و کاملا تمایز یافته بوده و به شکل ساختاری باریک و مسطح به نظر می آیند. این سلول ها، از اپی تلیوم عدسی تکامل می یابند. رشته های عدسی بالغ عموما 7 تا 10 میلی متر طول داشته و دارای پهنایی معادل 2 تا 8 میکرومتر هستند. سیتوپلاسم سلول، با گروهی از پروتئین ها به نام کریستالین پر شده و ارگانل ها و هسته، از طریق اتوفاژی از دست رفته اند. رشته های عدسی به طور متراکم به هم وصل شده و تشکیل یک بافت کاملا شفاف را می دهد که برای انکسار نور تخصصی شده اند.
فیبر های زونول مژگانی
که از کپسول عدسی تا جسم مژگانی گسترده شده است، عدسی را در جای خود نگه می دارد. این رشته ها به همراه عضلات مژگانی در فرایند تطابق بینایی نقش دارند، زیرا با تغییر انحنای عدسی، کانون تصاویر تشکیل شده از اجسام دور و نزدیک را تنظیم می نماید.
هنگامی که چشم در حالت استراحت است و یا به اجسام دور خیره می شود، عضلات مژگانی شل شده و در نتیجه تغییر شکل اجسام مژگانی، کششی بر روی رشته های حلقوی ایجاد می شود که عدسی را کشیده و آن را مسطح تر می کند. جهت واضح تر شدن اشیا نزدیک، عضلات جسم مژگانی منقبض شده و باعث جا به جا شدن جسم مژگانی به سمت جلو می گردد. این، سبب کاهش کشش فیبرهای زونول مژگانی شده و در نتیجه باعث افزایش تحدب عدسی و وضوح دید، برای جسم نزدیک می شود.
پیرچشمی
در دهه چهارم زندگی پیر چشمی باعث می شود که عدسی به طور طبیعی خاصیت کشسانی و قدرت تطابق خود را از دست بدهد.پیر چشمی به کمک عینک های دارای عدسی محدب اصلاح می شود. در افراد پیرتر، کریستالین های رشته های عدسی از بین می روند و عدسی را کدر می کنند.
آب مروارید
هنگامی که مناطقی از عدسی، تیره و کدر می شود، بینایی آسیب می بیند و وضعیتی به نام آب مروارید اتفاق می افتد.علل ایجاد آب مروارید، در معرض اشعه ی UV قرار گرفتن، ضربه و یا اثرات ثانویه ی بیماری هایی نظیر دیابت و فشار خون است.
زجاجیه
زجاجیه، اتاق زجاجیه در پشت عدسی را اشغال می کند. زجاجیه شامل بافت همبند شفاف و ژله ای شکل است که حاوی 99 درصد آب، هیالورونات و فیبر های کلاژن است که توسط یک تیغه ی خارجی که غشا زجاجیه نامیده می شود، احاطه می گردد.
تنها سلول های زجاجیه، چند ماکروفاژ و جمعیت کوچکی از سلول های مزانشیمی به نام هیالوسیت است که در نزدیکی غشا قرار داشته و هیالورونان و کلاژن می سازند.
مطالب مرتبط
ساختار چشم
صلبیه
مشیمیه
تشریح چشم
