تشریح مغز

آماده سازی مغز برای تشریح

برای بررسی و تشریح مغز پستانداران معمولا از مغز گاو و یا گوسفند استفاده می شود. مغزی که به منظور بررسی و تشریح مورد استفاده قرار می گیرد به هنگام خارج کردن از جمجمه جانور، باید سالم و بدون عیب باشد. همچنین به علت نرم بودن زیاد باید با آن به ملایمت رفتار کرد. سپس برای این که مغز استحکام کافی به دست آورد و شکل طبیعی آن حفظ شود و همچنین تا زمان استفاده سالم باقی بماند، آن را حداقل به مدت 3 روزدرمحلول آلدهید فرمیک (فرمالین) 8-10٪قرار داد.یک روزقبل ازتشریح باید مغزرا درمحلول فرمالین 2٪قراردهیم وسر انجام چند ساعت پیش از تشریح آن را درآب معمولی تا بوی تند و آزار دهنده ی آن کاهش یابد.توصیه می شود که هنگام
تشریح مغز و برای جلوگیری از نازک شدن پوست انگشتان، از دستکش مخصوص استفاده گردد.

مواد و وسایل لازم برای تشریح مغز

مغز سالم گوسفند یا گوساله،وسایل تشریح،دستکش

1_ بررسی بخش های خارجی مغز

الف_ مشاهده ی سطح پشتی :

مغز را در ظرف تشریح قرار دهید.روی مغز بقایای پرده ی مننژ وجود دارد.آن ها را جدا کنید تا شیار های مغز بهتر دیده شوند. کدام بخش های مغز را با مشاهده ی سطح پشتی آن می
توانید ببینید.

ب_ مشاهده ی سطح شکمی مغز:

مغز را برگردانید،باقیمانده ی مننژ را به آرامی جدا کنید و بخش های مغز را در
این سطح مشاهده کنید.

2_ مشاهده ی بخش های درونی مغز:

مغز را طوری در ظرف تشریح قرار دهید که سطح پشتی آن را ببینید.با انگشتان شست به آرامی دو نیمکره را از محل شیار بین آن ها از یکدیگر فاصله دهید و بقایای پرده های مننژ را از بین دو نیمکره خارج کنید تا نوار سفید
رنگ رابط پینه ای را ببینید.

در حالی که نیمکره های مخ از هم فاصله دارند، با نوک چاقوی جراحی، در جلو رابط پینه ای، برش کم عمقی ایجاد کنید و به آرامی فاصله نیمکره ها را بیشتر کنید تا رابط سه گوش را در زیر رابط پینه ای مشاهده کنید.دو طرف این رابط ها، فضای بطن های 1و2 مغز و داخل آن ها،اجسام مخطط قرار دارند.شبکه های مویرگی که مایع مغزی_ نخاعی را ترشح می کند نیز درون این بطن ها دیده می شوند.

در مرحله ی بعد به کمک چاقوی جراحی در رابط سه گوش، برش طولی ایجاد کنید تا در زیر آن، تالاموس ها را
ببینید.دوتاتالاموس با یک رابط به هم متصل اند و با کمترین فشار از هم جدا می شوند.

در عقب تالاموس ها، بطن سوم و در لبه ی پایین آن ها، رومغزی(اپی فیز) را ببینید. در عقب اپی فیزبرجستگی های چهار گانه قرار دارند. در مرحله ی بعدی کرمینه ی مخچه را درامتداد شیار بین دو نیمکره ی مخچه برش دهید
تا درخت زندگی و بطن چهارم مغز را ببینید.

تعاریف

پرده های مننژ:

تمام سیستم عصبی مغز و نخاع توسط بافت پیوندی سختی پوشیده شده است،که به این پوشش محافظ پرده ی مننژ
می گویند.پرده های مننژ از بیرون به داخل عبارتند از: سخت شامه _ عنکبوتیه _ نرم شامه
سخت شامه پرده ی نسبتا ضخیم و سخنی است که به استخوان جمجمه چسبیده است.
عنکبوتیه پرده ی نازک ظریفی است که کم و بیش به سخت شامه چسبیده است. فاصله ی بین عنکبوتیه و نرم شامه توسط رشته هایی مانند تار های عنکبوت پر می شود.ودر فاصله ی این دو لایه فضای زیر عنکبوتیه قرار دارد که توسط مایع مغزی نخاعی پر می شود. این مایع از جهت اثرات ضربه گیری در حفاظت مکانیکی دستگاه عصبی
بسیار حائز اهمیت است.

نرم شامه داخلی ترین لایه ی مننژ است.این لایه به طور مستقیم مغز و نخاع را پوشانده و به آن ها چسبیده
است.بیشترین مقدار خون مصرفی مغز توسط رگ های کوچک مغزی موجود در نرم شامه تامین می شود.

بطن های مغز:

در داخل مغز تعدادی حفره های متصل به هم وجود دارد که بطن نامیده می شوند. هر بطن از مایع مغزی نخاعی پر
شده است.بطن های مغز از بالا به پایین عبارتند از: بطن های جانبی در نیم کره های مخ، بطن سوم در دیانسفالون( مغز جلویی) و بطن چهارم که در پل مغزی و بصل النخاع قرار دارند

هر بطن جانبی به وسیله ی سوراخ بین بطنی(سوراخ مونرو) به بطن سوم راه می یابد.بطن سوم نسبتا کوچک و
حفره ی شکاف مانندی است و از راه قنات سیلویوس(قنات مغزی) به بطن چهارم راه می یابد

برجستگی های چهارگانه

برجستگی های چهار گانه شامل چهار برجستگی می باشد.دو برجستگی بالایی بیضی شکل و بزرگ ترند.در بالا و وسط این دو برجستگی غده اپی فیز قرار دارد. دو برجستگی پایینی کروی شکل و کوچک ترند.برجستگی های چهارگانه متشکل از ماده ی سفید می باشند که هسته هایی از ماده ی خاکستری را در بر گرفته است.
تار های عصبی مربوط به بینایی و مردمک چشم به برجستگی های بالایی و تار های عصبی مربوط به شنوایی به
برجستگی های پایینی مربوط می شوند.

شیار های مخ:

سطح نیم کره ی مخ تدریجا تدریجا دارای چین خوردگی های متعدد می شود.برجستگی های حاصل از این چین
خوردگی ها را برامدگی یا شکنج و فرورفتگی های آن را شیار یا بریدگی می نامند.

پايك های مغزی :

مغز میانی شامل دو بخش قدامی(پایک های مغزی) و خلفی(تکتوم) می باشد .دو پايك مغزي در واقع مجموعه اي از راههاي عصبي حسي و حركتي ( آوران و وابران ) هستند كه مراكز فوقاني مغز را با نخاع و بدن در ارتباط قرار مي دهند.

كیاسمای بینايي :

اعصاب بينايي خارج شده از هر چشم در اين نقطه متقاطع مي شوند و به سوي نيمكره هاي مقابل خود –
در مغز مي روند. در ادامه اين تقاطع نوار پهني به نام راه بينايي مشاهده مي شود . عصب بينايي بعد از راه بينايي به تالاموس وسرانجام به مركز اوليه در لوب پس سري خواهد رفت .

هر نيمكره مخچه توسط سه پايك( پدانكل )به ساقه مغز متصل است :

هر سه قسمت ساقه مغز، به وسیله دسته ای از الیاف به مخچه ارتباط داده می شوند بدین صورت که مغز میانی، پل مغزی و بصل النخاع به ترتیب توسط پایک های ( peduncle ) فوقانی، میانی و تحتانی با مخچه مرتبط می شوند.

1_پايك فوقاني : اتصال مخچه به مغز مياني ( مزانسفال )
2_پايك میاني : اتصال مخچه به پل مغزي
3_پايك تحتاني : اتصال مخچه به بصل النخاع و قسمت هاي انتهايي نخاعي .
جنس پايك از ماده سفيد است . در واقع پايك ميليون ها فيبر عصبي است كه از ساقه مغز به مخچه وارد مي شود و يا به عكس .

سپتوم :
ديواره بين دو بطن جانبي .

اجسم پستاني :
بين پايك ها توده خاكستري بصورت دو برجستگي نخود مانند ديده مي شود كه جسم پستاني نام دارد و
پس از آن زبانه خاكستري .