ناخن و مو

ناخن چیست و از چه بخش هایی تشکیل شده است؟علت اینکه مو به رنگ های مختلف دیده می شود چیست؟ مو از چه اجزایی تشکیل شده است؟ در این پست در مورد مو و ناخن صحبت خواهیم کرد.

مو

در مرحله ی جنینی، در پوست بیشتر نقاط بدن، طبقه ی زاینده از اپیدرم به عمق درم فرو رفته غده عرق، غده چربی و فولیکول مو را تشکیل می دهد.

در هر سانتی متر مربع پوست صورت حدود 600 مو و در بقیه مناطق بدن فقط حدود 60 مو در هر سانتی متر مربع وجود دارد. مو به طور مداوم رشد نمی کند. رشد مو به صورت دوره ای است. یعنی به دنبال دوره های رشد، دوره های استراحت دیده می شود.

پیاز مو

در طی دوره ی رشد، فولیکول مو دارای یک انتهای متسع است که پیاز مو نام دارد. در قاعده ی پیاز مو یک پاپیلای درمی مشاهده می شود. درون این پاپیلا شبکه ی مویرگی وجود دارد که برای نگهداری فولیکول مو ضروری است. بخشی از مو که فراتر از سطح پوست امتداد می یابد ساقه ی مو را تشکیل می دهد.

از تقسیم سلول های زاینده پاپیلا که در سطح قرار دارند، یک مو به وجود می آید. رنگ مو به خاطر وجود یا عدم وجود ملانین در سلول های طبقه ی قشری است. سلول هایی که سطح قشر را می پوشانند پوسته ی مو را تشکیل می دهند. سلول هایی که در قسمت مرکز مو قرار دارند مغز مو (Medulla) را تشکیل می دهند که معمولا این سلول ها کراتین نرم دارند.

کراتینوسیت های سازنده ی پیاز مو همانند سلول های طبقه ی قاعده ای و خاردار پوست هستند. آن ها به طور مداوم در ناحیه ی چسبیده به پاپیلای درمی تقسیم شده، شاخی می شوند، ملانین ذخیره می کنند و تمایز نهایی می یابند.

کوتیکول مو

کراتینوسیت هایی که روی پاپیلای درمی را پوشانده اند، ماتریکس ریشه ی مو را تشکیل می دهند. در اکثر موهای ضخیم، مدولای مرکزی ریشه ی مو از سلول های بزرگ واکوئل دار با میزان متوسطی از کراتین تشکیل می شوند. سلول های شدیدا کراتینیزه که به طور فشرده در کنار یکدیگر قرار گرفته اند، قشر مو را پیرامون مدولا تشکیل می دهند. سلول های محیطی تر کوتیکول مو را پدید می آورند. کوتیکول لایه ای از سلول های شدیدا کراتینیزه است که کورتکس را در بر می گیرند.

غلاف ریشه مو

خارجی ترین سلول های پیاز مو با غلاف اپیتلیال ریشه (Epithelil root sheath) ممتد می شود. غلاف ریشه دو لایه دارد. غلاف داخلی ریشه(Enternal root sheath)، قسمت ابتدایی تنه مو را کاملا احاطه می کند. اما این غلاف بالاتر از سطح غدد چربی ناپدید می شود. غلاف خارجی ریشه(External root sheath) غلاف داخلی را می پوشاند و با سلول های لایه ی قاعده ای و خار دار در اپیدرم ممتد می شود. غشا شیشه ای(Glassy membrane) لایه ای شفاف و بدون سلول است که فولیکول مو را از درم جدا می کند و در واقع همان ضخیم شدگی غشا پایه است.درم در اطراف فولیکول مو غلافی از بافت همبند ایجاد می کند.

عضله ی راست کننده ی مو

در کنار مو نوار نازکی مرکب از سلول های ماهیچه صاف به نام عضله راست کننده مو(Arrector pili) قرار دارد که به طور مایل از بافت همبند فولیکول مو تا طبقه پاپیلر درم کشیده شده است. این عضله زیر کنترل اعصاب سمپاتیک بوده و انقباض آن موجب راست شدن مو در هنگام سرما، ترس و خشم می شود.راست شدن مو در سرما باعث به دام افتادن هوای گرم در نزدیک پوست می شود.در مناطقی که مو نازک است، انقباض عضله راست کننده برامدگی های کوچکی را در سطح پوست(پوست غاز مانند) ایجاد می کند. در این قسمت، انقباض هر عضله، درم متصل به خود را تغییر شکل می دهد. مو های ابرو، مژه، صورت، مجرای خارجی گوش، دهلیز بینی و زیر بغل فاقد عضله ی راست کننده ی مو می باشند.

طاسی

از دست رفتن موها طاسی یا ریزش موضعی موها را ایجاد می کند. که به دلیل فاکتور های ژنتیکی و هورمونی می باشد. توقف فعالیت میتوزی ماتریکس مو در طی شیمی درمانی در سرطان، عملکرد و فعالیت کامل فولیکول های مو را دچار نقص کرده که منجر به ریزش سریع و قابل برگشت موها می شود.

ناخن

ناخن از تغییر شکل اپیدرمیس حاصل می شود. به طوری که سلول های اپیدرمیس به سرعت تقسیم شده و به صورت شیاری به عمق درم فرو می روند. ناخن صفحه سخت و قابل انعطاف از جنس کراتین است که در سطح پشتی آخرین بند انگشت قرار دارد.

بستر ناخن

بستر ناخن که در زیر آن اپیدرم نازکی است فاقد طبقه شفاف و شاخی می باشد و فقط از طبقه قاعده ای و خاردار اپیدرم تشکیل شده است.جنس ناخن در لبه آزاد مرکب از چند لایه سلول پهن شفاف محتوی کراتین سخت می باشد. کراتین سخت سلول هایش ریخته نمی شود.

ریشه ناخن

لبه متصل ناخن، ریشه ناخن نام دارد. ریشه ناخن توسط چین پوستی از لایه شاخی اپیدرم پوشیده می شود که کوتیکول یا اپونیکیوم(Eponychium) نام دارد.در عقب ناخن قوس سفید رنگی به نام ماهک (Lunula) دیده می شود. حالت تقریبا شفاف صفحه ناخن و اپیتلیوم ظریف بستر ناخن، از طریق نشان دادن رنگ خون در عروق درم، شاخص خوبی برای تخمین مقدار اکسیژن خون است.