جستجو
این کادر جستجو را ببندید.
جستجو

کبد

در این پست خواهید خواند :

در این پست خواهید خواند :

کبد در دوره ی جنینی عضو خون سازیست. کبد، بزرگ ترین عضو داخلی بدن است که به طور متوسط تقریبا 1/5 کیلوگرم بوده که 2 درصد وزن افراد بالغ را تشکیل می دهد. کبد در ربع راست فوقانی حفره ی شکم، بلافاصله در زیر دیافراگم واقع شده است. کبد دارای لوب های اصلی چپ و راست به همراه دو لوب تحتانی کوچک تر می باشد که اغلب آن ها توسط یک کپسول نازک و مزوتلیوم صفاق احشایی پوشیده شده اند.

کبد

وظیفه ی اصلی گوارشی کبد، تولید صفرا می باشد که یک ترکیب پیچیده لازم برای به تعلیق درآوردن، هیدرولیز کردن و جذب چربی ها در دوازدهه می باشد. کبد هم چنین یک رابط اصلی بین سیستم گوارش و خون به شمار می رود، به گونه ای که این عضو مواد غذایی جذب شده در روده ی کوچک را قبل از توزیع در بدن، پردازش می کند. تقریبا 75 درصد خون کبد که سرشار از مواد غذایی ( و کم اکسیژن) است، از ورید باب تامین می شود. که از معده، روده ها و طحال می آید.

هپاتوسیت، سلول های اصلی این عضو هستند که در مقایسه با سایر سلول های بدن بیشترین و متنوع ترین وظایف را برعهده دارند. علاوه بر نقش اگزوکرین آن ها در ترشح اجزاء صفرا، هپاتوسیت ها و دیگر سلول های کبدی محتویات خون را با بسیاری از اعمال اختصاصی پردازش می کنند.

وظایف کبد

1_ سنتز و ترشح آندوکرین پروتئین های پلاسمایی مهم خون مانند آلبومین ها، فیبرینوژن، آپولیپوپروتئین ها، ترانسفرین و بسیاری موارد دیگر
2_ تبدیل اسید های آمینه به گلوکز ( گلوکونئوژنز)
3_ تخریب ( سم زدایی) و کونژوگاسیون سموم خورده شده مانند بسیاری از دارو ها
4_ دآمیناسیون اسید های آمینه و تولید اوره که توسط کلیه از خون برداشته می شوند.
5_ ذخیره سازی گلوکز به شکل گرانول های گلیکوژن و تری گلیسرید ها به شکل قطره های کوچک لیپیدی
6_ ذخیره سازی ویتامینA  و دیگر ویتامین های محلول در چربی
7_ برداشتن اریتروسیت های فرسوده
8_ ذخیره ی آهن در کمپلکس هایی با پروتئین فریتین

هپاتوسیت ها

هپاتوسیت ها سلول های اپی تلیالی بزرگ، مکعبی یا چند وجهی هستند که دارای هسته ی کروی و بزرگ در مرکز خود هستند و سیتوپلاسم ائوزینوفیل آن ها سرشار از میتوکندری هاست. این سلول ها غالبا دو هسته ای و تقریبا 50 در صد آن ها پلی پلوئید بوده و کروموزوم هایشان 2 تا 8 برابر تعداد کروموزوم های معمولی است.

پارانشیم کبدی به شکل هزاران لبول کبدی کوچک سازمان یافته است که در آن، هپاتوسیت ها صد ها صفحه ی نامنظم را به صورت شعاعی در اطراف یک ورید مرکزی ایجاد کرده اند.

هپاتوسیت های کبد

سینوزوئید ها

سینوزوئید ها، موئینه های خونی نامنظمی با فضای وسیع می باشند که به صورت نوارهایی بین صفحات سلولی از مرکز به محیط ادامه دارند و در جدارشان علاوه بر سلول های آندوتلیال معمول، تعدادی سلول کوپفر نیز وجود دارد.

سطوح سینوزوئیدی ( قاعده ای _ جانبی) هپاتوسیت ها، مواد غذایی و دیگر اجزای خون را پردازش نموده و پروتئین های پلاسمایی را ترشح می کنند، در حالی که سطوح راسی کوچکتر هپاتوسیت ها، کانالیکول های صفراوی (bile canaliculi) را شکل می دهند و در ترشح برون ریز صفرا شرکت می کنند. هپاتوسیت ها به طور مداوم صفرا را به داخل کانالیکول ها ترشح می کنند. صفرا یک ترکیب متشکل از اسید های صفراوی، املاح صفراوی، الکترولیت ها، اسید های چرب، فسفولیپید ها، کلسترول و بیلی روبین می باشد. برخی از ترکیبات صفرا در شبکه  ی آندوپلاسمی هپاتوسیت ها سنتز می شوند اما بیشتر آن ها زا فضای اطراف سینوزوئیدی جذب می شوند.

اسید ها و املاح صفراوی نقش مهمی در معلق کردن لیپید ها در دوازدهه داشته و بدین ترتیب گوارش و جذب آن ها را پیش می برند.

ورید مرکزی کبد در مرکز هر لبول قرار دارد و خون سینوزوئید ها را دریافت می کند.

سینوزوئید کبد

دو نوع سلول مهم دیگر از نظر عملکردی در سینوزوئید های لبول های کبدی یافت می شود که عبارتند از:

1_ ماکروفاژ های ستاره ای (stellate macrophage)

تعداد زیادی سلول های تخصص یافته می باشند که معمولا به نام سلول های کوپفر(kupffer cells) نیز شناخته می شوند. و در سطح داخلی سینوزوئید ها یافت می شوند.   این سلول ها در شناسایی و فاگوسیته کردن اریتروسیت های پیر، آزاد سازی هم و آهن برای استفاده ی مجدد یا ذخیره در کمپلکس های فریتین نقش دارند. سلول های کوپفر هم چنین به عنوان سلول های ارائه کننده ی آنتی ژن به شمار می روند و هر نوع باکتری یا پسماند های موجود در خون ورید باب را برمی دارند.

2_ سلول های ستاره ای شکل کبدی(hepatic stellate cells)

در فضای اطراف سینوزوئیدی، سلول های ستاره ای شکل کبدی(hepatic stellate cells) یا سلول های ایتو(Ito cells)، حاوی ویتامین A و دیگر ویتامین های محلول در چربی دیده می شوند. این سلول ها در تولید سایتوکین هایی نقش دارند که به تنظیم فعالیت سلول های کوپفر می کنند.

سلول کوپفر کبد

فضای پورت(portal space)

در حد فاصل بین لبول های کبدی فضای نسبتا مثلث شکلی وجود دارد که شامل ورید باب کبدی، سرخرگ کبدی و مجرای صفراوی می باشد که به این فضا، فضای پورت می گویند.

ورید باب خون روده را که پر از مواد غذایی است به انضمام خون طحال به کبد می آورد و یکی از انشعابات آن در فضای پورت دیده می شود.

سرخرگ کبدی خون اکسیژن دار را به کبد می آورد و انشعابات نهایی ان در محیط لبول به سینوزوئید ها ختم می شود.

کبد
Colour illustration of the anatomy of the human liver.
کبد

قدرت بازسازی کبد

برخلاف غدد بزاقی و پانکراس،کبد ظرفیت بالایی جهت بازسازی از خود نشان می دهد. هر چند که سرعت تجدید سلولی کند است. از دست رفتن بافت کبدی در اثر آسیب مواد سمی، مکانیسمی را فعال می کند که طی آن هپاتوسیت های سالم باقی مانده، طی روندی موسوم به هیپرپلازی جبرانی شروع به تقسیم میتوز می کنند تا توده اولیه ی کبد حفظ شود. برداشتن بخشی از کبد، از طریق جراحی، پاسخ مشابهی را در هپاتوسیت های لوب های باقی مانده ایجاد می کند. بافت کبدی ترمیم شده، معمولا به خوبی سازمان یافته، آرایش لوبولی تیپیک خود را باز می یابد و اعمال بافت تخریب شده را جبران می کند.

در کنار تکثیر هپاتوسیت های موجود، نقش سلول های بنیادی کبد نیز در ترمیم، در برخی مدل های آزمایشگاهی نشان داده شده است.  

مطالب مرتبط
نقش و ساختار لوزالمعده
غد بزاقی چگونه بزاق را می سازند و ترشح می کنند؟
نقش و ساختار روده ی بزرگ
نقش و ساختار روده ی باریک

                                                                                                               

این پست را به اشتراک بگذارید:

کبد

این پست را به اشتراک بگذارید:

آزمایشگاه
مشاوره
جزوه
نمونه سوالات

یک پاسخ

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *